Rruzhdije – Simbol i mbushjes së kutive të votimit nga
komisionerët e qendrave të votimit, të cilët, ndonëse mund t’i përkasin partive
të ndryshme, korruptohen sëbashku nga një forcë politike e caktuar. Mbushja e
kutive me votat e shqiptarëve që ditën e zgjedhjeve gjendeshin jashtë vendit,
ndodhi masivisht më 2009 dhe 2013, kur u shënua edhe rritja më galopante e pjesëmarrjes
së shqiptarëve në votime. E mori emrin nga fshati Rruzhdije në qarkun e Fierit,
ku një grup komisionerësh zgjedhorë u kapën duke mbushur kutitë e votimit, gjë
që vlerësohet se i dha një mandat shtesë Partisë Demokratike në vitin 2009.
Dushk – sistemi i. E mori emrin nga fshati Dushk i Lushnjës dhe simbolizon përdorimin
e një numri të vogël votash për të prodhuar një numër të lartë deputetësh. Vlerësohet
se një seri analizash nga Apollon Baçe në gazetën Dita e formëzoi këtë
shprehje.
Rrënjët e
sistemit të Dushkut duhet të kërkohen në zgjedhjet e vitit 1996, kur maxhoranca
e qeverisë së Partisë Demokratike ndryshoi kodin zgjedhor duke ndarë votën për
kandidatin nga vota për partinë politike. Rrjedhimisht, PD arriti të marrë në
zgjedhjet e 22 majit 1996 60 për qind të votave dhe 87 për qind të parlamentit.
Kjo formë e deformimit të sistemit të zgjedhjeve u menaxhua deri në detaje nga
Partia Socialiste në vitin 2001, ku përmes zbrazjes së votave për partitë te
tre aleatë të saj të vegjël arriti të marrë 11 deputetë ekstra në koalicionin
qeverisës.
Parti Taksi – Një shprehje që
atribuohet ish-kryetarit socialist dhe ish-kryeministrit Fatos Nano për
të karakterizuar partitë e vogla të spektrit të majtë, pasi Partia Socialiste
refuzoji të hyjë në aleancë parazgjedhore me Partinë SocialDemokrate, Partinë
Aleanca Demokratike dhe Partinë Agrare para zgjedhjeve të vitit 2001. Parti
Taksi qe në kuptimin që është një mjet shërbimi ku mund të hysh ose të dalësh
sa herë që të duash.
Partitë Taksi kanë
shërbyer në politikën shqiptare për dy qëllime kryesore: e para, për të zbrazur
votat e proporcionalit me synimin për të marrë më shumë deputetë me më pak vota
dhe e dyta, për të mbuluar segmente të vogla të padëshrueshme por të nevojshme
të elektoratit, si ish-pronarët, ish- të përndjekurit, komunistët fanatikë etj.
Në këto raste, votat e këtyre segmenteve të elektoratit zbrazeshin te partitë e
vogla, të cilat funksiononin si agjentë të rremë të partive të mëdha.
Yes but – Është një shprehje për të karakterizuar qëndrimin
e vëzhguesve ndërkombëtarë ndaj parregullsive zgjedhore, në rast se pyeteshin për
rastet flagrante të zgjedhjeve. Yes But do të thotë se ndërkombëtarët i dallojnë
manipulimet zgjedhore por e shohin si shumë të bezdisshme të merren me to.
Hapja e kutive – Një kërkesë e kahershme e partive që dalin humbëse
në zgjedhje dhe që pretendojnë (shumë shpesh me të drejtë) se u janë vjedhur
votat gjatë procesit të numërimit. Megjithë kërkesat e shumta, një proces i
tillë nuk është realizuar kurrë. Partia Socialiste organizoi edhe një grevë
urie në mbështetje të kërkesës për të hapur kutitë e zgjedhjeve të vitit 2009,
por pa sukses.
Hartë e sajuar – Një metodë e menaxhimit të zonave zgjedhore me
synimin për të minimizuar peshën e votave të kundërshtarit dhe për të
maksimizuar peshën e votave të një partie të caktuar. U kthye në shqetësim veçanërisht
në vitin 2001, kur Partia Socialiste kreu një hartë elektorale të tillë ku me
40 për qind të votave popullore, arriti të marrë 50 për qind të mandateve për
deputet.
Në vitin 2005, në
një situatë të çuditshme, Partia Demokratike arriti të krijojë një hartë që i
shkonte për leverdi asaj dhe që qe pjesë e kompromisit politik të vitit 2003,
ku praktikisht Partia Socialiste hoqi dorë nga pushteti dhe pranoi një
tranzicion të butë të pushtetit drejt të djathtës.
Hanxhar i krimit – Një shprehje e përdorur nga Sali Berisha rreth
vitit 2006 për të karakterizuar të gjitha kritikat që mund t’i bënte media atij
vetë apo qeverisë së tij. U përdor krahas shprehjes Media e krimit.
Kleptokraci – Qe një shprehje e përdorur fillimisht nga Sali
Berisha për të karakterizuar (me shumë të drejtë) mënyrën e qeverisjes së
socialistëve në periudhën 1997-2005. Një sistem qeverisës ku kryhen vjedhje
masive të fondeve publike me synimin që këto fonde të përdoren për të blerë
ndikim politik në zgjedhje. Nën një sistem të tillë, hajduti më i madh bëhet
automatikisht politikani më i suksesshëm. Berisha pasoi socialistët gjatë
qeverisjes së tij, 2005-2013, duke zbatuar pikërisht këtë sistem.
20 për qindëshi – Një shprehje e dalë në fillim të viteve 2000 për
të karakterizuar sistemin korruptiv të krijuar nga kryeministri i kohës Ilir
Meta, ku çdo funksionar i administratës që vidhte para apo merrte rryshfet,
detyrohej t’i transferonte shefit përkatës 20 për qind të shumës së grabitur në
mënyrë që shefi t’i transferonte nga shuma e mbetur 20 për qind shefit më sipër,
deri te ministri dhe kryeministri. 20 për qindëshi u përdor edhe si akuzë nga
Partia Demokratike për të karakterizuar sistemin e dhënies së lejeve të ndërtimit
në Tiranë nga kryebashkiaku i Tiranës Edi Rama në periudhën 2000-2011.
Vijon...
No comments:
Post a Comment